Kaddafi’yi sevdik. Ondan nefret ettik. Sonra tekrar sevdik. Blair ona bayılıyordu. Fakat sonra tekrar nefret ettik. La Clinton’ın onu telefonu aracılığıyla şişirmesi ile birlikte, sonunda ondan öncekinden de fazla nefret ettik. Dua edelim de infaz edilmemiş olsun. “Ele geçirilişi sırasında yaralanan Kaddafi, aldığı yaralar sonucu hayatını kaybetti.” Peki bu ne anlama geliyor?

Don Corleone ve Donald Duck’ın çılgın bir bileşimiydi: Tom Friedman’ın Saddam Hüseyin hakkında söylediği tek gerçek buydu. Onun garip yürüyüşünü, geçmiş icraatlarını ve konuşmalarını dudaklarımızı ısırarak izleyen bizler ise onun Libya tankları, askerleri ve füzeleri hakkında yazmak ve bütün bu saçmalıkları ciddiye almak zorundaydık. Ajanları Yeşil Meydan’da cirit atarken tüm saçmalığı göründüğü gibi kabul etmek ve İsrail’e karşı gerçek bir tehdit söz konusuymuş gibi davranmak zorundaydık. Tıpkı Blair’in başarılı biçimde, Kaddafi’nin umutsuzca kitle imha silahları yapma girişimine bizi ikna etmeye çalıştığında olduğu gibi. Üstelik de bir umumi tuvaleti bile tamir ettirmekten aciz bir ülke söz konusuyken.

Bir zamanlar (Kral İdris’e karşı yaptığı darbeden beri) Dışişlerinin gözdesi olan, önce “güvenilir bir dost” olarak gözetilen, daha sonra ise IRA’ya silah verdiği için nefret edilen, sonra yine sevilen... Albay artık yok. Peki iyi bir insan olduğuna inandığı için onu suçlayabilir misiniz?

***

Peki sonunda ne oldu? Direnmeye çalışırken vuruldu mu? Hepimiz Çavuşesku’nun (ve karısının) nasıl öldüğünü biliyoruz. Peki Kaddafi neden olmasın? Gerçi Kaddafi’nin eşi güvende. Diktatör neden o şekilde ölmesin? İlginç bir soru. Ulusal Geçiş Konseyi’ndeki arkadaşlarımız onun öldürülmesine karar vermiş olmasın? Yoksa “doğal” biçimde, düşmanlarının ellerinde mi can verdi?

Bu kötü bir adam için onurlu bir son olurdu. Merak ediyorum. Batı Kaddafi’yi yargılama derdinden ve Büyük Lider’in rejimini savunmak için vereceği uzun söylevlerden kurtulduğu için ne kadar rahatlamıştır. Mahkeme olmaması, uzun hesaplaşmaların ve işkencenin olmaması ve kimsenin de cinsel organının kesilmemesi demek.

Yine de Kaddafi’ye haksızlık etmeyelim. 30 yıl önce Trablus’a gittim ve orada İrlanda’ya Semtex* gönderen ve Libya’da yaşayan İrlanda vatandaşlarını koruyan bir bir IRA militanı ile tanıştım. Libyalılar onlarla görüştüğüm için mutluydular. Neden olmasınlardı ki? O dönem Kaddafi Üçüncü Dünya’nın lideriydi. Onun rejiminin yöntemlerine alışmıştık. Zalimliklerine alışmıştık. “Normal” hale geldikten sonra buna göz yumduk. Onun ahlaksızlığını belgelemeyi tamamlamak bizim adımıza önemlidir.

Aslında, Kaddafi rejiminin zulmüne dair hukuki kanıtların tabii ki Birleşik Krallık eliyle ve adına sonuçlandırılması iyi bir şey olmaz mıydı? Tüm bu işkenceler konusunda bilgisi olan ve -adını bildiğim ama burada anmayacağım, böylece yeniden yanlış davranmayacağına emin olurum- o İngiliz kadın hakkındaki bütün suçlamaların düşmesi, ölümünden sonra Muammer Kaddafi’nin suç ortaklarını da rahatlatmayacak mı?

Belki de. Fakat geçmişi de unutmayalım. Kaddafi Libya’nın İtalyan işgali altında olduğu, bir İtalyanla karşılaştığında yolunu değiştirmek zorunda kaldığı, Libyalı kahramanların toplum içinde asıldığı ve Libya’nın bağımsızlığının “terörizm” kabul edildiği o iğrenç günleri de hatırlıyordu. Petrol şirketlerinin adamları ile IMF’nin yeni yetme kadın ve erkekleri de İtalyanların gördüğü muameleden daha azını bekleyemezdi. Libyalılar akıllı insanlardı. Kaddafi bunu biliyordu; ancak kendisinin daha da akıllı olduğunu düşünmesi onun için ölümcül bir hata oldu. Kabile kökenli bu insanların birden küreselleşerek değişebileceği fikri oldukça saçma.

Kaddafi, “çılgın” lakabını hak eden, ancak yine de makul konuşabilen bir Arap hükümdarıydı.

Filistin davasına inanmıyordu, çünkü İsrailliler’in halihazırda haddinden fazla Arap toprağını çaldığını düşünüyor (doğru) ve Arap dünyasına -belki de kendi kabile kökenleri dolayısıyla- inanmıyordu. Aslında çok sıra dışı bir kişilikti.

Kaddafi’nin nasıl öldüğünü öğrenmek için beklememiz gerekecek. İnfaz mı edildi? Kabilesel bir davranış göstermiş, direnmiş miydi? Merak etmeyin: En azından Hillary Clinton “öldüğüne” sevinecek.

(* Bir tür patlayıcı)